Το βιβλίο αυτό αποτελεί διεύρυνση της διατριβής μου “Η πραγμάτωση της υποστατικής αρχής στη θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου”, που υποβλήθηκε στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1998. Από τότε είχα την επιθυμία να προχωρήσω σε μια ολοκληρωμένη παρουσίαση της διδασκαλίας του Γέροντος Σωφρονίου. Ίσως δεν μπόρεσα ούτε τώρα να πραγματοποιήσω πλήρως το σκοπό αυτόν, όμως προσπάθησα να καλύψω σε γενικές γραμμές τα βασικότερα θέματα της θεολογίας του.
Για όσες ελλείψεις ή ατέλειες παρουσιάζει το βιβλίο αυτό, εγώ ευθύνομαι. Για όσα τυχόν καλά περιέχονται, ο έπαινος ανήκει στο μακαριστό Γέροντά μου, το μεγαλύτερο ευεργέτη της ζωής μου. Στον Κύριο όμως Ιησού Χριστό, που φανέρωσε σε μας τον τύπο και το υπόδειγμα, το βάθος και το πλάτος, το ύφος και την τελειότητα του προσώπου του Θεού, δόξα σε όλους τους αιώνες. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Περιεχόμενα:
ΠΡΟΛΟΓΟΣ 9
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11
1. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΥΠΟΣΤΑΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ
1.α. Η έννοια της υποστατικής αρχής 23
1.β. Η αρχέγονος δόξα του ανθρώπου ως δυνατότητα προσλήψεως Θείας ζωής 40
1.γ. Παραπλάνηση σε φανταζόμενο Απόλυτο 48
2. Η ΚΕΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΎ ΚΑΙ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
2.α. Η κένωση του Λόγου 56
2.β. Η οδός των εντολών 63
2.γ. Η αγάπη μέχρι αυτομίσους 70
3. ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
3.α. Μεγαλείο και μηδαμινότητα του ανθρώπου 83
3.β. Ο θάνατος 90
3.γ. Η χάρη της μνήμης του θανάτου 101
3.δ. Πένθος και δάκρυα 112
3.ε. Απόγνωση και αίσθηση της παρουσίας του Θεού 123
4. ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
4.α. Η χάρη της κλήσεως 133
4.β. Η άρση της χάριτος 138
4.γ. Η ανάκτηση της χάριτος 159
4.δ. Η επίγνωση της οδού 165
5. Η ΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ
5.α. Ο μοναχισμός ως χάρισμα του Αγ. Πνεύματος 173
5.β. Η εκπλήρωση των μοναχικών υποσχέσεων ως θεραπεία των αλλοτριώσεων
πού επέφερε η προπατορική αμαρτία 179
Υπακοή 181
Παρθενία ή σωφροσύνη 186
Ακτημοσύνη 188
5.γ. Η πνευματική πατρότητα ως διακονία καταλλαγής του ανθρώπου με τον Θεό 192
6. Η ΟΔΟΣ ΤΟΥ ΗΣΥΧΑΣΜΟΥ
6.α. Η προσευχή του Ιησού 212
6.β. Η άσκηση της προσευχής του Ιησού 218
6.γ. Νοερά ησυχία και υπέρβαση»της φαντασίας 225
6.δ. Η πάλη με τη φαντασία 235
7. ΑΠΟ ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤΟ ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
7.α. Μετάνοια στο ψυχολογικό επίπεδο 243
7.β. Η οντολογική αναγέννηση 257
7.γ. Η θέα του ακτίστου Φωτός 262
7.δ. Η διπλή θεωρία που εμπνέει τη μετάνοια στο οντολογικό επίπεδο 289
7.ε. Ασκητική και Θεία ταπείνωση 295
7.στ. Το οντολογικό περιεχόμενο του προσώπου. Ο ελεύθερος αυτοπροσδιορισμός 306
8. Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΩΣ ΟΔΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ
8.α. Η προσευχή ως προσωπική κοινωνία 313
8.β. Η καθαρά προσευχή 321
8.γ. Η προσευχή υπέρ όλου του κόσμου ως η κατ’ εξοχήν φανέρωση της υποστατικής αρχής 330
8.δ. Η αγάπη προς τους εχθρούς ως το κριτήριο της αληθείας 345
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
«Κράτει τον νουν σου εις τον άδην και μη απελπίζου» 351
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ 369
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ 395
