Το “Οι περιπέτειες ενός προσκυνητή”, που έχουν γραφτεί στα ρωσικά από άγνωστο συγγραφέα, κατ’ άλλους βρέθηκαν στο Άγιο Όρος το 1853 και τυπώθηκαν το 1884, κατ’ άλλους δημοσιεύτηκαν στο Καζάν περίπου το 1870. Η πρώτη αυτή έκδοση του Καζάν θεωρείται ατελής και αβέβαιη. Μια διορθωμένη έκδοση δημοσιεύτηκε το 1881 και επανεκδόθηκε το 1884. Πριν τα γεγονότα του 1917 δεν εμφανίζεται στη Ρωσία άλλη έκδοση. Μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων επανεκδόθηκε στο Παρίσι το 1930 υπό την επίβλεψη του καθηγητή Βυτσεσλάβτσεφ.
Στον πρόλογο της έκδοσης του 1881 αναφέρεται ότι ο πατέρας Παΐσιος, ηγούμενος της Μονής του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, κοντά στο Καζάν, είχε αντιγράψει το κείμενο από Ρώσο μοναχό του Άθω, του οποίου δε γνώριζε το όνομα. Άλλες ενδείξεις φέρουν το χειρόγραφο να βρίσκεται στα χέρια του οσίου Αμβροσίου, του ερημητηρίου της Όπτινα, περίπου το 1860.
Ο συγγραφέας θα πρέπει να ήταν “χωρικός της επαρχίας Ορέλ” και μάλιστα κάποιος Νεμύτωφ που είχε επισκεφτεί στην Όπτινα τον ηγούμενο Μακάριο, προκάτοχο του Αμβροσίου. Επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο επίσκοπος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (1815 – 1894) αναφέρει σε επιστολή του ότι “διόρθωσε και συμπλήρωσε την πρώτη έκδοση”.
Έχει ως θέμα την «αδιάλειπτη προσευχή», την οποία ο προσκυνητής προσπαθεί να επιτύχει με τη βοήθεια του πνευματικού του οδηγού, ο οποίος, αν και νεκρός πια εμφανίζεται στο όνειρό του και τον καθοδηγεί στο ταξίδι του.
Οι πρώτες τέσσερις αφηγήσεις των «Περιπετειών ενός προσκυνητή» αποτέλεσαν ξεχωριστό τόμο. Αργότερα, κατά το 1911, συμπληρώθηκαν στη Ρωσία από τρεις ακόμη αφηγήσεις, ενώ η ενοποιημένη έκδοση έγινε στο Παρίσι το 1948. Οι τρεις τελευταίες αφηγήσεις έχουν χαρακτήρα καθαρά διδακτικό και θεωρείται βέβαιο ότι διαμορφώθηκαν στο ησυχαστήριο της Όπτινα […] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
“Ταξίδευα μέρες, πέρασα τόπους πολλούς, συντροφιά με την Προσευχή του Ιησού που με δυνάμωνε και με παρηγορούσε στους δρόμους που διάβαινα, στις καταστάσεις που αντιμετώπιζα, σε κάθε μου συναπάντημα.
Στο τέλος σκέφτηκα ότι θα ‘πρεπε κάπου να σταματήσω, για να βρω μεγαλύτερη ηρεμία και να μελετήσω τη Φιλοκαλία, την οποία δεν μπορούσα να διαβάσω παρά μόνο το βράδυ εκεί όπου κατέφευγα ή το μεσημέρι εκεί όπου ξεκουραζόμουν. Ήθελα διακαώς να βυθιστώ στις σελίδες της για πολλή ώρα ώστε ν’ αντλήσω από εκεί με πίστη την αληθινή διδασκαλία για τη σωτηρία της ψυχής μέσω της νοεράς προσευχής…”
Υπάρχουν ορισμένα βιβλία που μοιάζει σαν να μην έχουν γραφτεί για τη δική τους εποχή, αλλά για τις επόμενες γενιές. Πολυδιαβασμένο και διαχρονικό, ένα βιβλίο που κυκλοφορεί σε πάνω από 30 γλώσσες, σε σύγχρονη μετάφραση της Πολυξένης Τσαλίκη χωρίς περικοπές και συντομεύσεις. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
Οι περιπέτειες ενός προσκυνητή
ΑΦΗΓΗΣΗ ΠΡΩΤΗ
ΑΦΗΓΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ
Η επίθεση των ληστών
Η ιστορία του αξιωματικού
Μοναξιά
Η ιστορία ενός δασονόμου
Πνευματική εργασία
Ο λύκος
Η νεαρή κοπέλα στο χωριό
Θαυμαστές θεραπείες
Άφιξη στο Ιρκούτσκ
ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΡΙΤΗ
Η ζωή του προσκυνητή
ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
Μια ορθόδοξη οικογένεια
Ο τυφλός χωρικός
Στον ταχυδρομικό σταθμό
Ένας επαρχιακός παπάς
Στο δρόμο για το Καζάν
ΑΦΗΓΗΣΗ ΠΕΜΠΤΗ
Μια εξομολόγηση που οδηγεί τον εσωτερικό άνθρωπο στην ταπείνωση
ΑΦΗΓΗΣΗ ΕΚΤΗ
Το μυστικό της σωτηρίας, όπως αποκαλύπτεται από την αδιάλειπτη προσευχή
Η δύναμη της προσευχής
ΑΦΗΓΗΣΗ ΕΒΔΟΜΗ
Ο Άγιος Παΐσιος για την προσευχή
