Περιγραφή βιβλίου
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς Ἁγιορείτης
Μέσα σέ μιά δύσκολη καί ταραχώδη ἐποχή ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς Ἁγιρείτης, ὡς ἐμπειρικός θεολόγος καί ὡς ἀπλανής ἑρμηνευτής τῶν Γραφῶν ἐκφράζει ὅλη τήν Πατερική καί Ἐκκλησιαστική ζωή καί ἐμπειρία. Θέτει τίς θεολογικές προϋποθέσεις τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Ἀντιμετωπίζει τούς Ζηλωτές ὡς γνήσιος ἡσυχαστής καί δέν ἐμπλέκεται σέ πολιτικές διαμάχες.
Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, πού εἶναι καρπός τῆς ἡσυχαστικῆς του ζωῆς, πού ἔζησε στό Ἅγιο Ὄρος, εἶναι ἀρκετά σύγχρονη γιά τήν ἐποχή μας στήν ὁποία ἐπικρατοῦν τά ἴδια φιλοσοφικά, θεολογικά καί κοινωνικά ρεύματα, γι᾽αὐτό καί πρέπει ὄχι μόνο νά μελετηθῆ, ἀλλά καί νά ἐφαρμοσθῆ.
Περιεχόμενα
Εἰσαγωγή
Α΄ Ἡ σημασία τῆς διδασκαλίας τοῦ ἅγιου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
1. Γιά τήν Ὀρθοδοξία
2. Γιά τόν Μοναχισμό
3. Γιά τό Ἅγιον Ὄρος
Β΄ Ἀσκούμενος στό Ἅγιον Ὄρος
1. Ἡ ζωή του πρίν ἀπό τήν μετάβαση στό Ἅγιον Ὄρος
2. Ἡ ζωή του στό Ἅγιον Ὄρος
3. Ἡσυχαστικά στοιχεῖα ἀπό τούς ἀγῶνες του
4. Ἡ κοίμηση τοῦ ἁγίου
Γ΄ Ἐκφραστής τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους
1. Τό Ἅγιον Ὄρος καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία
2. Ἡ ὀρθόδοξη ἡσυχία
3. Ἔκφραση τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς
α) Ἡ διαμάχη του μέ τόν Βαρλαάμ
β) Οἱ ὁμιλίες του
Δ΄ Ὁ πρῶτος οἰκιστής τοῦ Ἁγίου Ὄρους
1. Ἡ αἰτία τῆς συγγραφῆς τοῦ λόγου εἰς τόν ὅσιο Πέτρο τόν Ἀθωνίτη
2. Τό Ἅγιον Ὄρος καί ἡ ἀξία του
3. Ἡ ἀσκητική ζωή τοῦ ὁσίου Πέτρου
4. Οἱ πειρασμοί τοῦ διαβόλου
5. Τό τέλος τοῦ ὁσίου Πέτρου
6. Χαρακτηρισμοί τοῦ ὁσίου Πέτρου
Ε΄ Μοναχισμός καί μοναχοί
1. Ὁ μοναχισμός ὡς προφητική, ἀποστολική καί μαρτυρική ζωή
2. Τό Ἅγιον Ὄρος στήν ἐποχή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
3. Μοναστήρια καί μοναχική ζωή
α) Ὀνομασία τῶν τόπων ἀσκήσεων
β) Μοναχοί καί κοσμικοί
γ) Δύο κατηγορίες μοναχῶν
δ) Μοναχοί καί παιδεία
ε) Διάφοροι τύποι καί τόποι ἀσκήσεως
στ) Σκοπός ἀναχωρήσεως
ζ) Τρόπος μοναχικῆς ζωῆς
η) Μοναχοί καί ἀνάγνωση
θ) Μετακινήσεις μοναχῶν στόν κόσμο
ι) Μίμηση τοῦ Τιμίου Προδρόμου
4. Συμπέρασμα
ΣΤ΄ Νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή
1. Ἡ νηστεία
α) Νηστεία καί προσευχή
β) Εὐρύτητα τῆς νηστείας
γ) Ἡ ἀξία τῆς νηστείας
δ) Νηστεία καί ἀσιτία
ε) Δαιμονική νηστεία
2. Ἡ ἀγρυπνία
α) Οἱ ἅγιοι Πατέρες γιά τήν ἀγρυπνία
β) Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ ἀγρυπνία
3. Ἡ προσευχή
α) Οἱ ἀπόψεις τοῦ Νικηφόρου του Μονάζοντος
β) Οἱ θεολογικές προϋποθέσεις τῆς νοερᾶς προσευχῆς
γ) Κοινές ἐνέργειες ψυχῆς καί σώματος
δ) Προσευχή ἀπό τούς ἐν τῷ κόσμω Χριστιανούς
4. Συμπέρασμα
Ζ΄ Ἡ οὐσία τοῦ ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ
1. Μέριμνα καί συγγραφή
2. Πάθη καί θεραπεία τοῦ τριμεροῦς της ψυχῆς
3. Ἡ πτωχεία τοῦ πνεύματος
4. Τό μακάριο πένθος
5. Συμπεράσματα
Η΄ Ἡ κοινωνική διδασκαλία του διάσταση τῆς μοναχικῆς ζωῆς
1. Ζηλωτισμός καί Ζηλωτές
2. Οἱ Ζηλωτές τῆς Θεσσαλονίκης
3. Ἡ στάση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἔναντι τοῦ ἐμφυλίου πολέμου καί τῶν Ζηλωτῶν
4. Ἡ Ρωμηοσύνη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καί ἡ ἀντιρωμηοσύνη τῶν ἀντιησυχαστῶν
5. Ἡ κοινωνική διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου
6. Κοινωνικότης καί μοναχισμός
Θ΄ Ἡ Ἔφορος τοῦ Ἁγίου Ὄρους
1. Οἱ ἁγιορεῖτες καί ἡ Θεοτόκος
2. Προσωπική σχέση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου μέ τήν Θεοτόκο
3. Ἡ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου γιά τήν Θεοτόκο
α) Ἡ Γέννηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου
β) Τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου στόν Ναό
γ) Ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου
δ) Ἡ Θεοτόκος κατά τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ
ε) Ἡ Κοίμηση καί ἡ ἀνάληψη τῆς Θεοτόκου
4. Χαρακτηρισμοί τῆς Θεοτόκου
Ι΄ Ὁ «ἁγιορειτικός τόμος»
1. Εἰσαγωγικά
2. Περίληψη
3. Ἀνάλυση τοῦ ἔργου
α) Οὐσία – ἐνέργεια
β) Ἄκτιστο Φῶς
γ) Νοῦς καί καρδιά
δ) Ἡ ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό
ε) Ἡ θέωση τοῦ σώματος
στ) Οἱ πεπειραμένοι ἅγιοι
4. Συμπέρασμα
ΙΑ΄ Ἡ θεοπτία στό Ὄρος
1. Σύγχρονες ἁγιορείτικες μαρτυρίες θεώσεως
2. Ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ
3. Ἡ περικοπή τῆς Μεταμορφώσεως καί ἑρμηνευτικά σχόλια
α) Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί ἄκτιστον Φῶς
β) Οἱ τρεῖς Μαθητές
γ) Μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ καί μεταμόρφωση τῶν Μαθητῶν
δ) Ἡ λαμπρότης τῶν ἱματίων
ε) Ὁ Μωϋσῆς καί ὁ Ἠλίας
στ) Ὁ λόγος τοῦ Πατρός
ζ) Ἡ ὁδός τῆς θεώσεως
4. Γενικά θεολογικά σχόλια
α) Ἡ θέωση σκοπός τῆς χριστιανικῆς ζωῆς
β) Βαθμοί θεωρίας
γ) Ἡ ἀσκητική μέθοδος
5. Συμπέρασμα
ΙΒ΄ Ἐμπειρική θεολογία
1. Οἱ προϋποθέσεις τῆς θεολογίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
2. Στοιχεῖα ἀπό τήν θεολογία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου
α) Οἱ δύο σοφίες
β) Ἀλήθεια καί Ἐκκλησία
γ) Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς
δ) Ἡ ἑρμηνεία τῶν Γραφῶν
ε) Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ
ΙΓ΄ Ὁ τέταρτος Ἱεράρχης καί θεολόγος
1. Ὁ ἅγιος Γρήγοριος καί οἱ τρεῖς Ἱεράρχες
2. Οἱ τέσσερεις Ἱεράρχες καί θεολόγοι στήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας
Ἀντί ἐπιλόγου
